Renesans znanego od wieków grzyba

Ten leczniczy grzyb, od wieków będący podstawą medycyny holistycznej, jest ceniony za silne właściwości prozdrowotne. W ostatnich latach badania nad cordycepsem przyniosły imponujące odkrycia. Naukowcy donoszą, że ten wyjątkowy pokarm może poprawiać wyniki sportowe, wspomagać zdrowie serca i zmniejszać stany zapalne.

Co najlepsze, nie trzeba iść na grzyby, aby skorzystać z potężnych korzyści jakie ma do zaoferowania cordyceps; jest dostępny w postaci proszku, kapsułek i ekstraktów, zatem może stać się elementem codziennej suplementacji.

W ostatnich latach cordyceps przeżywa swój renesans w krajach zachodnich, gdzie stał się składnikiem tzw. 'przedtreningówek’, leczniczych nalewek, i dodatkiem do „grzybowej kawy”.

Jak „odkryto” cordyceps?

Grzyby z grupy Cordyceps są czasami nazywane grzybami zombie gdyż w przyrodzie występują jako pasożyty owadów. Rosną na pewnym rodzaju gąsienicy aby następnie zjeść własnego żywiciela! W naturze podstawę rozwoju grzyba tworzy larwa zainfekowanego owada, a cordyceps prowokuje żywiciela do wyjścia na powierzchnie by grzyb mógł rozwinąć tam owocnik.

Pierwsi ludzie, którzy odkryli działanie cordycepsu, obserwowali zwierzęta jedzące dzikie grzyby. Te które gustowały w cordycepsie były silniejsze, zdrowsze i miały wyższe libido. Hodowcy i pasterze zaczęli wiec używać tego grzyba do wyrobu naparów i jako dodatek do specjalnych dań, w myśl, że jeżeli działał na ich zwierzęta to zadziała też na nich. Jak się okazało mieli rację, a sam cordyceps stosuje się już od kilku tysięcy lat.

Kilka z pierwszych zastosowań odkrytych przez hodowców i pasterzy to zwiększenie produkcji mleka i poprawa zdolności reprodukcyjnej zwierząt gospodarskich. Później ludzie zaczęli zbierać i suszyć cordyceps na słońcu, aby zachować jego potężne właściwości i samemu stosować w celach leczniczych.

W tradycyjnej medycynie chińskiej cordyceps zastosowany został po raz pierwszy co najmniej 5000 lat temu. Doświadczenia te zostały opisane w starych chińskich książkach medycznych. Tradycyjni holistyczni uzdrowiciele od pokoleń stosują go do leczenia dziesiątek chorób bez użycia syntetycznych leków.

Mówi się, że miejscowi uzdrowiciele ludowi stosują cordyceps sam lub w połączeniu z innymi ziołowymi preparatami, aby zwalczyć ponad 20 różnych dolegliwości, od zapalenia oskrzeli po choroby serca [11].

Ajurweda

Wielki potencjał kryją w sobie cordyceps i inne substancje lecznicze od bardzo dawna używane w tradycyjnych obrzędach. Większość grzybów kojarzona jest z długowiecznością i nieśmiertelnością. W medycynie ajurwedyjskiej mówi się, że grzyby są korzystne dla zwiększenia „siły i witalności”.

Tradycyjni uzdrowiciele w Sikkimie (północne Indie) zalecali grzyby lecznicze jako swoiste remedium na najpowszechniejsze dolegliwości gdyż twierdzili, że poprawiają one energię, apetyt, wytrzymałość, libido i promowały zdrowy sen. W szczególności maczużnik (polska nazwa cordycepsu) ma w całej Azji bogatą historię i doskonałą reputację grzyba leczniczego [12].

Występowanie i zastosowanie

Dziś można go znaleźć na całym świecie, ale stał się szczególnie powszechny w Ameryce Północnej, Azji i Europie jako środek medycyny naturalnej.

Nazwa „cordyceps” pochodzi od łacińskich słów „cord”, co oznacza maczugę. Drugi człon „ceps”, co oznacza głowę.

Cordyceps to właściwie cała grupy grzybów; szacuje się, że w ramach tego rodzaju występuje ok. 400 gatunków. Niektóre bardziej godne uwagi to cordyceps sinensis, cordyceps militaris i cordyceps ophioglossoides.

Kiedy naukowcy w ostatnich latach na poważnie wzięli się za badania, potwierdziły się prozdrowotne właściwości tego grzyba, znane z wielu odłamów medycyny ludowej. Badania te wykazały, że cordyceps może mieć działanie przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, a także może być korzystny w leczeniu długiej listy problemów zdrowotnych. Mocno pokrywa się to z jego tradycyjnym zastosowaniem.

Rola w tradycyjnej chińskiej medycynie

Utożsamiany był w TMC (czyli przez Chińczyków) z energią nerek i płuc. Oznacza to, że stosowano go głównie jako lekarstwo w zaburzeniach pracy układu oddechowego, ale także jako środek energetyzujący oraz zwiększający płodność i potencję.

Obecnie jest to jeden z najbardziej pożądanych suplementów w chińskiej medycynie tradycyjnej. Ten zbierany ręcznie na wyżynach Tybetu osiąga niebotyczne kwoty za jedną dawkę.

Po drugiej stronie Himalajów

Nepalczycy mieszkający w południowej części najwyższych gór świata, cenią go za pozytywny wpływ na sprawność seksualną. „Viagra z Himalajów”, tak zwykło się go nazywać poza Chinami i Tybetem. Nie powinno być zaskoczeniem, że środek zwiększający poziom testosteronu i dopaminy będzie uznany za pierwszej klasy afrodyzjak. Warto się zastanowić czy rzeczywiście ma on jakieś podobieństwa do viagry (czyli sildenafilu)? [13].

Na szczęście cordyceps działa bardziej holistycznie, poprawiając działanie całego „układu”, nie tylko jednej części. To znaczy, że jeżeli problemem jest niska dopamina i wynikający z tego brak pobudzenia to zażywanie owocników maczużnika jest w stanie przywrócić równowagę w ciele. W przypadku niskiego testosteronu sytuacja wygląda analogicznie. Wpływ na wydolność tlenową i lepsze nasycenie krwi tlenem też jest bardzo istotne dla zdrowej erekcji i dobrego seksu.

Właściwości cordycepsu – w czym pomaga?

Uważa się, że wiele korzyści przeciwzapalnych cordycepsu wynika z jego pozytywnego wpływu na układ odpornościowy; zwalcza stres oksydacyjny i stymuluje komórki ochronne, które zapobiegają mutacjom i infekcjom [1]. Badania in vitro wykazały, że cordyceps może w niektórych przypadkach działać jak naturalne leki przeciwnowotworowe – zapobiegając wzrostowi guzów i namnażaniu się komórek rakowych [2].

Badania pokazują, że opisywany grzyb działa jak łagodny stymulant lub adaptogen, zwalczając stres i zmęczenie, co naturalnie zwiększa poziom energii.

Cordyceps był od wieków stosowany do łagodzenia objawów zaburzeń oddechowych (kaszlu, przeziębienia) oraz chorób wątroby i wielu innych dolegliwości. Te właściwości przekładają się na spowolnienie efektów starzenia się. Ten efekt można utożsamić z neutralizacją skutków stresu, gdyż stres również (i to bardzo szybko) postarza nasze organy.

Opis poszczególnych aspektów prozdrowotnych spożywania cordycepsu

Poprawia funkcje układu odpornościowego

Badania sugerują, że spożywanie cordycepsu korzystnie wpływa na układ odpornościowy i może pomóc w zdrowym funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, hormonalnego i rozrodczego. Dzieje się tak, ponieważ zawiera związki przeciwzapalne, takie jak polisacharydy, nukleozydy i cyklosporyny.

Przyjmowanie cordycepsu może być szczególnie korzystne w leczeniu stanów zapalnych, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna, zapaleniu stawów, nieszczelnych jelitach i astmie. Badanie na myszach przeprowadzone przez Szpital Uniwersytecki Chung Shan [3] wykazało, że jest on skuteczny w zmniejszaniu stanu zapalnego w drogach oddechowych myszy, potencjalnie pomagając w leczeniu astmy.

Spowalnia starzenie się i poprawia funkcje poznawcze

Cordyceps jest pełen przeciwutleniaczy, które mogą pomóc w walce z wolnymi rodnikami. Zapobiegają stresowi oksydacyjnemu i spowalniają oznaki starzenia się. Badanie [4] na zwierzętach przeprowadzone w Chinach wykazało, że podawanie ekstraktu z cordycepsu muszkom owocówkom znacznie przedłużyło ich żywotność, blokując stres oksydacyjny komórek.

Chociaż badania nad oddziaływaniem na procesy starzenia ograniczają się głównie do badań na zwierzętach, pokazują one, że cordyceps poprawia funkcjonowanie mózgu i pamięci. Niektóre publikacje informują, że przedłuża on żywotność komórek nerwowych.

Poprawia wydolność

Badanie z 2010 roku opublikowane w Journal of Alternative and Complementary Medicine wykazało, że suplementacja Cs-4 (Cordyceps sinensis) poprawiła wydajność ćwiczeń i przyczyniła się do ogólnych wskaźników dobrego samopoczucia u osób starszych. Cordyceps to energetyzujący adaptogen, podobnie jak niektóre zioła i superfoods (takie jak maca, kakao lub rhodiola rosea). Może być używany do zwalczania zmęczenia i leczenia bólów mięśni. zapobiegania osłabieniu i co ciekawe – powstawaniu zakwasów [5].

Kilka badań sugeruje, że może poprawić wyniki sportowe poprawiając zdolności fizyczne. Związane jest to ze zwiększonym zaopatrzeniem organizmu w ATP, jedno z podstawowych źródeł energii podczas ćwiczeń. Cordyceps zawiera adenozynę (rodzaj kwasu nukleinowego), który jest potrzebny do wytworzenia ATP – „nośnika energii”. ATP zużywany jest stale w mięśniach podczas aktywności fizycznej [6], [7].

Poprawia funkcje seksualne

W czasach „przed-viagrowych” osoby obojga płci przyjmowały preparaty wykonane z cordycepsu w celu zwiększenia libido i poprawy płodności. Dzięki znajomości modeli zwierzęcych nasuwa się wniosek, że suplementy z cordycepsu pomagają organizmowi efektywniej wykorzystywać tlen i poprawić przepływ krwi, co jest ważne dla zdrowia fizycznego i funkcji seksualnych. Polepszona wytrzymałość, zwiększona energia i niższy poziom stanów zapalnych to kilka innych powodów dla których cordyceps może poprawić płodność i libido. Dzięki temu żeby być stosowany zarówno jako naturalny lek na niepłodność, jak i na impotencję [8].

Reguluje poziom cukru we krwi

Dwa aktywne składniki cordycepsu – kordycepina i 3’-deoksyadenozyna są częściowo odpowiedzialne za różne procesy fizjologiczne, które pomagają kontrolować poziom insuliny i cukru we krwi. W badaniach na zwierzętach udało się zwalczyć wysoki poziom cukru we krwi, jednocześnie zmniejszając poziom insuliny w celu ochrony przed insulinoopornością [9].

Wpływ na zdrowie serca

Wykazano silny związek między cordycepsem a zdrowiem serca. Badania pokazują, że można chronić serce przed uszkodzeniem i obniżyć poziom cholesterolu, a tym samym zapobiec chorobie wieńcowej serca. Jedno z chińskich badań wykazało, że ekstrakt z cordycepsu pomógł zmniejszyć uszkodzenia serca i wątroby u szczurów z chorobą nerek. Cordyceps może pomóc w obniżeniu poziomu złego cholesterolu LDL, w zapobieganiu miażdżycy oraz zmniejszać wysoki poziom trójglicerydów – kolejny czynnik ryzyka chorób serca.

Wpływ na komórki rakowe

Kilka obiecujących badań in vitro wykazało, że cordyceps może mieć silne właściwości przeciwnowotworowe, pomóc w blokowaniu wzrostu i rozprzestrzeniania się kilku różnych rodzajów raka. W szczególności badania in vitro pokazują, że ekstrakty z cordycepsu mogą być skuteczne w hamowaniu wzrostu komórek raka wątroby, płuc i jelita grubego.

Jednakże działanie cordycepsu nie kończy się na zatrzymaniu rozwoju raka. Badania na zwierzętach pokazują, że ten grzyby może zmniejszać ryzyko wystąpienia skutków ubocznych spowodowanych przez leczenie raka. Mowa tu o leukopenii – jest to stan spowodowany chemioterapią lub radioterapią, który powoduje zmniejszenie ilości białych krwinek w organizmie i zwiększone ryzyko infekcji.

Sen i regeneracja

W badaniu przeprowadzonym w Azji przyjrzano się działaniu kordycepiny, która naturalnie występuje ona w cordycepsie. Postanawiano sprawdzić jej wpływ na jakość snu naturalnego u szczurów. Naukowcy ustalili, że kordycepina wydłuża fazy snu nREM u badanych zwierząt. Kordycepina – zdaniem autorów tego badania – ma ogromny potencjał w leczeniu zaburzeń snu [10].

Tutaj należałoby się zatrzymać i wyjaśnić jak ważne jest to odkrycie i jak wyraźną zmianę odnotowano. Otóż niewiele jest naturalnych środków tak wyraźnie wpływających na sen, a w szczególności na jego długość i jakość. Faza głębokiego snu jest najistotniejsza dla poprawnego funkcjonowania mózgu i regeneracji ciała. To w tych momentach naszego snu, odbudowywane są mięśnie a organizm oczyszcza się z toksyn.

Dlatego też, przyrządzając napar z reishi przed snem, warto dodać taką samą ilość cordycepsu. Uzyskamy synergiczne działanie.

Czytaj więcej o reishi: Napoje z reishi – kawa, herbata i nie tylko.

Co zawiera Cordyceps

Maczużnik naładowany jest szeroką gamą przeciwutleniaczy, enzymów i witamin, które przyczyniają się do jego działania leczniczego. A oto niektóre spośród tych związków:

• Kordycepina
• Kwas kordycepinowy
• N-acetylogalaktozamina
• Adenozyna
• Ergosterol i estry ergosterylowe
• Bioksantraceny
• Hipoksantyna
• Dezoksyrybonukleaza
• Dysmutaza
• Proteaza
• Kwas dipikolinowy
• Lektyna

Skład procentowy makroskładników i mikroelementów wygląda następująco:

Źródło: Tang Teng-han et al Important components of Cordyceps sinensis

Natomiast bardziej precyzyjnie z uwzględnieniem istotnych mikroelementów przedstawia się to tak jak poniżej:

Źródło: China Science Institute Shimyang Edible Center

Dostępne formy Cordycepsu

Obecnie powszechnie dostępna jest hodowlana forma maczużnika. Chociaż nie jest to dokładnie ten sam gatunek co w Tybecie, zawiera on wszystkie niezbędne substancje aktywne. Jest to znacznie tańsze i przede wszystkim dobre dla środowiska.

Cordyceps zbierany tradycyjnie oznaczany jest jako odmiana ophiocordyceps sinensis lub według starej nazwy cordyceps sinensis – dosłownie maczużnik chiński. Ta najczęściej hodowana odmiana, także występująca naturalnie w Polsce to cordyceps militaris znany jako maczużnik bojowy [14].

Jak stosować

Przez wiele wieków maczużnik w stanie dzikim był trudny do zdobycia, a co za tym idzie – drogi i mało rozpowszechniony. Obecnie wciąż nie jest łatwo o dzikie maczużniki chińskie, ale na szczęście naukowcy odkryli, jak odtworzyć warunki wzrostu dla cordycepsu. Okazuje się że nie potrzebuje on owadów do wzrostu, a wystarczy podłoże ze zboża. Odmiana cordyceps militaris pochodząca z hodowli jest najlepszym substytutem dzikiego cordycepsu. Niektóre badania pokazały nawet wyższe stężenia kordycepin w odmianie militaris.

Porównując odmiany militaris i sinensis, czyli cordyceps hodowlany z odmianą dziką, przy braku większych różnic w działaniu należy pamiętać o aspekcie etycznym; zbieranie dzikiego maczużnika niszczy naturalne ekosystemy. Nie ma też większego uzasadnienia ekonomicznego gdy możliwe jest pozyskiwanie o wiele tańszego surowca z uprawy. Kolejną zaletą kontrolowanych hodowli cordycepsu jest możliwość monitorowania poziomu zanieczyszczeń – takich jak szkodliwe bakterie i metale ciężkie.

Cordyceps występuje głównie w postaci kapsułek, proszku i tabletek. Można sporządzać z niego napary i nalewki. Kapsułki lub tabletki mogą być szybkim i wygodnym sposobem na dostarczenie codziennej dawki, ale to wybór cordycepsu w proszku pozwala na eksperymentowanie i dodanie cordycepsu do niektórych ulubionych przepisów.

Ekstrakt i proszek z cordycepsu są najczęściej dodawane do napojów takich jak herbata, kawa, koktajle i smoothie. Przy odrobinie kreatywności, potencjalne zastosowania cordycepsu są nieograniczone. W Chinach od setek lat cordyceps był dodawany do zup i wywarów podawanych na ciepło. Osobiście polecam mieszać jego sproszkowaną formę z ciepłymi napojami.

Dawka

Przedział to 1000-3000 miligramów (1-3 grama) dziennie. Taka dawka nie powinna wywoływać żadnych skutków ubocznych. Postępuj zgodnie z zaleceniami dotyczącymi dawkowania opisanymi na opakowaniu producenta lub porozmawiaj z lekarzem lub zielarzem na temat leczenia konkretnego schorzenia. Ogólna suplementacja bez konkretnego celu leczniczego też daje dobre efekty, na które nie trzeba długo czekać.

Większość substancji naturalnych należy przyjmować regularnie. Cordyceps nie jest tu wyjątkiem. Prawdziwe efekty pojawiają się po czasie. Grzyby lecznicze często mają tzw. „efekt kumulacyjny”.

Podsumowanie

Cordyceps to rodzaj grzyba, który od wieków był stosowany w medycynie i ma korzystny wpływ na zdrowie. Niektóre z potencjalnych działań cordycepsu obejmują poprawę odporności i zdrowia serca, spowolnienie starzenia, poprawę wyników sportowych i funkcji seksualnych, niższy poziom cukru we krwi oraz ochronę przed wzrostem i rozwojem komórek rakowych.
Dostępne postacie to: kapsułki, tabletki i proszek. Dokładna dawka grzybów może się różnić w zależności od konkretnego rodzaju suplementu, którego używasz, ale większość badań korzystała z przedziału od 1000 do 3000 miligramów dziennie.
Jest bezpieczny do stosowania dla większości osób. Ludzie z zaburzeniami autoimmunologicznymi i zaburzeniami krzepnięcia krwi powinni przedyskutować suplementację ze specjalistą! To samo tyczy się kobiet w ciąży i karmiących piersią. W połączeniu z dobrą dietą i aktywnym trybem życia, dodanie cordycepsu do rutyny dnia może na dłuższą metę przynieść poważne korzyści zdrowotne.

źródła:

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15256753/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32422358/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26853111/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32339570/
5. https://www.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/acm.2009.0226
6. https://pl.wikipedia.org/wiki/Adenozyno-5%E2%80%B2-trifosforan
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30721939/
8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28911537/
9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31623349/
10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23710239/
11. Winkler D. Present and historic relevance of Yartsa Gunbu (Cordyceps sinensis).An ancient myco-medicinal in Tibet. Fungi. 2008;1:6–7.
12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21731381/
13. https://pl.wikipedia.org/wiki/Maczu%C5%BCnik_bojowy
14. https://pl.wikipedia.org/wiki/Sildenafil