Lwia grzywa, małpia głowa, broda mędrca. To wszystko nazwy soplówki jeżowatej, czyli niecodziennego grzyba z ogromnym potencjałem. Występuje pod wieloma nazwami ponieważ ma nietypowy kształt i wygląd owocnika. Dalece różni się od najpopularniejszych grzybów.
Soplówka jeżowata – Lion’s Mane (dosłownie ‘lwia grzywa’) – jest to jadalny grzyb występujący w lasach na szerokim obszarze geograficznym. Jest łatwy do rozpoznania dzięki swoim długim białym owocnikom przypominającym kolce lub sople (stąd polska nazwa – soplówka jeżowata). Występuje w gęstych lasach i rośnie na odosobnionych kępkach zwisających “kolców”. Owocniki mogą być zbierane i używane w celach kulinarnych. W celach medycznych najczęściej sprzedawany jest w formie proszku lub ekstraktu [1].
Popularność Lion’s Mane
Soplówka znana jest od wieków w medycynie naturalnej. Stosowana jest doraźnie i długoterminowo w celach poprawy funkcji kognitywnych, trawienia, odporności, równowagi hormonalnej oraz witalności.
Dostępnych jest coraz więcej dowodów na to, że soplówka jeżowata rzeczywiście posiada przypisywane jej tradycyjnie właściwości lecznicze. Rosnąca rzesza entuzjastów środków nootropowych i prokognitywnych oraz wielu domorosłych “bio-hackerów” potwierdza jej działanie, a co najlepsze na efekty nie trzeba długo czekać! [2]
Po raz pierwszy usłyszałem o tym w podcascie Tima Ferrisa, który jest znany z wielu eksperymentów i testowania pokarmów, substancji i suplementów. Zapytany o prywatną listę nootropów – czyli substancji, które poprawiają działanie mózgu, pamieć oraz koncentrację – wymienił Lion’s mane jako jedyną (obok zwykłej kreatyny) substancję do poprawy nastroju i myślenia. Poprzez słowa: “ trzymam się naturalnych środków, ich działanie jest wystarczające”, Tim wyraża swoje przekonanie, że najlepszą pomoc znajdziemy w naturze. Jego własna recepta na udany dzień tzw. “grzybowa kawa”[3].
Kolejny raz z lion’s mane zetknąłem się w Chinach (nie mając zresztą wtedy świadomości, że spożywałem właśnie soplówkę). Chińczycy sprzedają suszona soplówkę jeżowatą w zielarniach (dostępna jest w formie proszku lub całego suszonego grzyba) z której sporządza się napój tonizujący. W jeden z upalnych dni zostałem poczęstowany słodką zupą z lion’s mane i daktyli. “Zupę” przygotowała mama mojego kolegi w trosce o nasze zdrowie – według niej miała zapobiec przegrzaniu i pomóc nam znieść wysoką temperaturę. Chińczycy nazywają ten grzyb “małpia głowa”( 猴頭菇).
Soplówkę stosuje się powszechnie w Japonii pod nazwą Yamabushitake (znaczy lwia grzywa). Obecna jest w medycynie naturalnej – robi się z niej napoje tonizujące na poprawę samopoczucia.
Popularność lion’s mane stale rośnie wraz ilością badań i osób zadowolonych z jej działania. Najczęściej występuje w formie:
- proszku z owocników
- mieszanki kawy z ekstraktem lub proszkiem
- jako składnik suplementów diety
- nalewek i maceratów
- całe suszone owocniki wykorzystuje się jako składnik zup i naparów
Właściwości Lion’s Mane
Początków możemy dopatrzyć się w tradycyjnej chińskiej medycynie (TCM) gdzie od wielu wieków stosowana jest powszechnie na poprawę nastroju, pamięci a także trawienia. Obecne produkowana jest komercyjnie i dostępna praktycznie w każdej aptece i sklepie zielarskim w Azji. Chińska tradycyjna medycyna używa od wieków tego grzyba w ziołolecznictwie – kojarzony jest z energią serca, wątroby, śledziony, płuc i nerek. Najczęściej stosowany jest w celu poprawy trawienia i spożywany w postaci naparu z suszonych i zmielonych owocników lub “herbatki” z całych owocników, pitej najczęściej na niestrawność. Chińczycy wiedzą, że grzyb ten pomaga poprawić florę bakteryjną jelit oraz samo trawienie. Ponadto wierzą i posiadają dowody na to, że stymuluje on układ odpornościowy. Moi chińscy znajomi często stosują go kiedy męczy ich kac lub zjedli za dużo tłustych i ostrych potraw.
W czym pomaga lion’s mane:
- Doskonały naturalny nootrop, poprawia skupienie, pamięć i koncentrację. Bardzo korzystnie wpływa na nastrój i niweluje stres
- Odżywia mózg i wspomaga neurogenezę. Pobudza wzrost nowych komórek nerwowych (NGF – Nerve growth factor), pomaga uporać się z urazami i traumami układu nerwowego
- Sprawdza się w leczeniu objawów “mgły pokowidowej” oraz powikłań po boreliozie.
- Działa neuroprotekcyjnie. Chroni nasz mózg i układ nerwowy przed czynnikami stresu
- Wzmacnia układ odpornościowy i odżywia florę bakteryjną jelit
- Skutecznie niweluje objawy menopauzy
- Działa ochronnie na serce i pomaga redukować zły cholesterol
Substancje aktywne zawarte w soplówce. Dlaczego to działa?
Głównymi substancjami aktywnymi zawartymi w soplówce jeżowatej są beta-glukany, polisacharydy, polipeptydy oraz kwasy tłuszczowe naturalnie występujące w owocnikach grzybów. W kontekście poprawy pracy mózgu najważniejsze będą związki z grup: hericenonów i erinacyn. Stymulują one wzrost połączeń nerwowych czyli tzw. NGF ( z ang. Nerve growth factor). Występujące w lion’s mane grupy hericenonów i erinacyn wyjątkowo dobrze pokonują barierę krew-mózg czemu zawdzięczają swoje natychmiastowe działanie. Stanowią one kombinację substancji niemalże niezbędnych dla poprawy funkcjonowania mózgu [4].
Wymienione polisacharydy (czyli szeroka grupa złożonych substancji) mają dobroczynny wpływ na neurogenezę i funkcje poznawcze mózgu. W czasie stosowania suplementów na bazie soplówki użytkownicy odnotowują widoczną poprawę refleksu, skupienia i zdolności kognitywnych. Jej dobroczynne działanie można zaobserwować już od pierwszego użycia. Po wypiciu naparu lub kawy z dodatkiem sproszkowanej soplówki, w krótkim czasie możemy odczuć delikatne pobudzenie, zwiększoną uwagę. Wielu doświadczonych bio hakerów i ogólnie entuzjastów substancji nootropowych opisuje lion’s mane jako świetną alternatywę dla syntetycznych wspomagaczy koncentracji i pamięci.
Dawkowanie lion’s mane
Soplówka jest po prostu jadalnym grzybem i można by skonsumować cały owocnik albo nawet zrobić z niego zupę grzybową bez obaw o nasze zdrowie – ale byłoby to sporym marnotrawstwem, gdyż jej dobroczynne działanie zaczyna się już od 0,5 g (tyle mieści się na czubku łyżeczki). Sprawdziłem na sobie i zapytałem innych fanów lion’s mane ile mają w zwyczaju sypać do kawy – i ta właśnie ilość (0,5 g) wydaje się najodpowiedniejsza. Wydaje się, że nie ma górnej granicy. Niektóre badania podają jako bezpieczną ilość aż 5 g na kilogram masy ciała. Większe dawki proszku z soplówki (2-3 g naraz) świetnie sprawdzały się w celu doraźnej poprawy pracy jelit i układu trawiennego. Reasumując – 0,5 g soplówki możemy przyjąć raz lub kilka kila razy dziennie w zależności od potrzeby. Nie ma górnej granicy.
Grzybowa kawa – lepsza pamięć i koncentracja
Uwielbiam swoją poranna kawę. Smak, zapach, cały ten poranny rytuał. Dodatek niewielkiej niewielkiej sproszkowanej soplówki (czubek łyżeczki do herbaty) zmienia moją poranna kawę w super napój. Soplówka nie zmienia smaku małej czarnej, czasem delikatnie go 'wygładza’. Za to po wypiciu filiżanki i upływie zaledwie paru minut, zaczynam czuć efekty. Skupienie staje się silne. Koncentracja na konkretnych zadaniach wzrasta wraz z poprawą nastroju. Jestem w stanie pracować bez rozproszenia przez minimum 2-3 godziny – tyle trwa u mnie „power” zaraz po wypiciu kawy z soplówką. Wydaje się, że lions mane działa komplementarnie z kofeiną, wzmacniając poranny efekt kawy o zwiększone skupienie i koncentrację.
Próbowałem dodawać soplówkę do swoich ulubionych herbat. Świetnie pasuje do Pu’er (poprawia jej smak i daje niezłego kopa) a także do herbat zielonych i białych gdzie spisywała się równie dobrze.
Uwaga ! – proszek Lion’s mane należy rozpuszczać w ciepłych napojach gdyż znacząco poprawia to ekstrakcję substancji czynnych.
Pomoc w chorobach neurodegeneracyjnych i spadku funkcji poznawczych
Już po około 25-tym roku życia nasze funkcje poznawcze ulegają pogorszeniu. Z upływem lat pamięć, zdolność do szybkiego myślenia oraz rozwiązywania złożonych problemów maleje. Najczęściej nadrabiamy to doświadczeniem lub wypracowanymi już schematami. Dla tych, którzy się na to nie godzą, pozostaje dbać o swoja sprawność intelektualną.
Sprawa wygląda inaczej w przypadku chorób układu nerwowego lub powstałych traum i uszkodzeń. Niestety coraz częściej jesteśmy na nie narażeni. W Polsce swoje żniwo zbiera nieprawidłowy tryb życia oraz choroby zakaźne. Borelioza oraz Covid19.
„Mgła pocovidowa” – moje doświadczenia
Wpływ infekcji SARS-CoV-2 na nasze ciało nie jest do końca zbadany. Z pewnością nie bez znaczenia jest jej wpływ na nasz układ nerwowy, a co za tym idzie – funkcje poznawcze. Wiele osób, najczęściej starszych, po infekcji uskarża się na problemy z pamięcią i koncentracją, pojawia się też depresyjny nastrój i ogólny brak energii. Tego typu powikłania odczułem osobiście. Soplówka pomogła mi poprawić nastrój, pamięć i koncentrację. Dzięki temu grzybowi mogłem szybciej wrócić do pracy. Czułem także wyraźną różnicę podczas dni kiedy nie piłem kawy z lion’s mane. Sprawa powikłań po covid19 jest dosyć świeża lecz na ten moment śmiało mogę postawić tezę, że może to być skuteczny środek w walce z tzw. „mgłą pocovidowidową”. [5]
Leczenie powikłań po boreliozie
Zakażenie bakteriami krętka wywołującego wieloukładową chorobę zakaźną – boreliozę, nie jest wyłącznie problemem leśniczych i grzybiarzy. Zmieniający się klimat sprzyja rozprzestrzenianiu się kleszczy. Świadczy o tym rosnąca liczba zakażeń.
Leczenie boreliozy polega często na przyjmowaniu bardzo silnego antybiotyku i to przez dłuższy czas. Przyjmowanie tak wysokiej dawki antybiotyku bardzo niekorzystnie odbija się na naszych jelitach i ich florze bakteryjnej. Suplementacja soplówki jeżowatej sprzyja szybszej i pełniejszej odbudowie flory jelitowej i tym samym przywróceniu odporności.
Pacjenci chorujący lub wychodzący z boreliozy uskarżają się na niski poziom energii i spadek dobrego samopoczucia. Znacząco spadają też inne funkcje poznawcze, potocznie mówi się o tzw. “brain fog” (czyli dosłownie “mgła mózgowa” ).
Amerykańscy pacjenci donoszą, że suplementy na bazie soplówki jeżowatej pomagają przywrócić utracone funkcje poznawcze.
Dlaczego soplówka działa na jelita i trawienie
Jest to bardzo ciekawy fenomen wynikający z przynależności soplówki do królestwa grzybów. Komórka grzybowa naładowywana jest substancjami odżywczymi, takim jak białka i witaminy. W powszechnej świadomości ma zawierać także substancje uchodzące za ciężkostrawne lub nie posiadające wartości odżywczych – jak się okazuje jest to nieprawda. Wiele z tych substancji trafia do jelit gdzie wykorzystywana jest przez nasze bakterie jelitowe od produkcji między innymi witamin, kwasów organicznych a przede wszystkim neuroprzekaźników. Przy sporządzaniu naparu lub grzybowej kawy większość czynnych substancji zostaje rozpuszczona w wodzie i szybko wchłania się do krwi. Natomiast pozostałe, nierozpuszczalne po spożyciu trafiają bezpośrednio do jelit. Powszechna w ścianach komórkowych grzybów chityna nie jest trawiona na pierwszym etapie. Zamiast tego trafia do jelit gdzie stanowi pożywkę dla bakterii jelitowych. Okazuje się, że ten efekt działa bardzo dobrze w przypadku drobno zmielonej soplówki – mimo że pewne substancje nie są dobrze rozpuszczalne w wodzie, dzięki drobnemu zmieleniu, łatwo “zawieszają się” w roztworze i dzięki temu mogą trafić dalej do jelit [6].
Występującą w soplówce chityny i złożone polisacharydy można porównać do najlepszej klasy błonnika. Osobiście efekty zauważyłem już w pierwszym dniu stosowania a mianowicie po pierwszej wizycie w toalecie. Doskonale reguluje trawienie i niweluje zjawisko zaparć [7].
Zwiększająca się ilość badań nad rolą flory bakteryjnej jelit i jej dobroczynnego działania na odporność i pracę mózgu stale rosną, co tylko potwierdza twierdzenie, że jeśli chcemy zadbać o głowę to musimy zadbać też o jelita.
Menopauza
W 2010 roku japońscy naukowcy przeprowadzili badanie na grupie około 30 kobiet wchodzących w klimakterium. Panie piły w napar z soplówki przez okres około 4 tygodni. Badanie wykazało zmniejszenie poziomu stresu, irytacji związanej z przechodzeniem menopauzy, a także poprawę pamięci i koncentracji. Ustąpiło wielu uciążliwych objawów przemian hormonalnych – przede wszystkim drażliwość i problemy z koncentracją [8].
Istnieją także pewne dowody, że suplementacja soplówki jeżowatej może być pomocna dla niektórych ludzi cierpiących na nadciśnienie. Japończycy dowiedli tez, że soplówka pobudza czynnik wzrostu nerwowego NGF co dalej pozytywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy. Jest to niezwykle ważne podczas menopauzy [9].
Działanie długoterminowe – czego możemy się spodziewać po dłuższej znajomości
Często już od razu lub po paru dniach, czuć wyraźnie poprawę pracy jelit i żołądka – jest to ten doraźny efekt na którym najczęściej zależy Chińczykom. Wypróżnienia stają się regularniejsze. Do tego, często ustępuje zgaga. Obecnie dużą uwagę przykuwa pozytywny wpływ na florę bakteryjną jelit oraz pozytywne sprzężenie zwrotne z trawieniem, ogólnym samopoczuciem i pracą mózgu. Pamiętajmy , że jelita to nasz “drugi mózg” a soplówka pomaga poprawić tą relację i zadbać o jej równowagę w długim terminie.
Moim zdaniem najważniejszym efektem długoterminowym jest działanie neuroprotekcyjne – czyli ochrona mózgu i układu nerwowego. Coraz częściej mówi się o zastosowaniu lion’s mane w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych takich jak: Alzheimer, Parkinson czy demencja u osób starszych.
W wielu badaniach naukowcy odkrywają dobroczynny wpływ soplówki na układ sercowo-naczyniowy. Dzieje się tak za sprawą poprawy działania układu nerwowego oraz obniżeniu ciśnienia krwi. Oba te czynniki pozytywnie wpływają na długość życia.
Którą formę lion’s mane wybrać?
Najpopularniejsze formy to ekstrakt lub po prostu wysuszony i sproszkowany grzyb. Można też znaleźć na rynku całe suszone owocniki albo przy odrobinie wiedzy i szczęścia znaleźć świeży owocnik w lesie – niestety spożywanie świeżych owocników bez ich odpowiedniego rozdrobnienia i wysuszenia, nie dostarczy nam jego właściwości leczniczych.
Należy też pamiętać, że ekstrakt różni się działaniem od czystej soplówki!
Ekstrakt vs proszek lion’s mane
W wielu z przytoczonych badań osoby testujące działanie soplówki spożywały sam grzyb lub specjalnie przygotowane ekstrakty mające na celu zwiększenie stężenia konkretnej substancji pochodzącej z soplówki. Najpopularniejsze są ekstrakty alkoholowe w stężeniu 1:10, 1:20 lub nawet 1:50. Nie oznacza to jednak, że te ekstrakty zawierają dziesięć czy pięćdziesiąt razy więcej substancji czynnych albo są jakimś koncentratem. Jest to po prostu stosunek ilości uzyskanego ekstraktu do zużytego surowca. Dla przykładu – ekstrakt 10:1 oznacza, że z dziesięciu części surowca wyekstrahowano jedną część substancji , innymi słowy – 1 g ekstraktu “wyciągnięte” z 10 g grzyba itp. W przypadku alkoholowych ekstraktów z soplówki będą one głównie zawierać słabo rozpuszczalne w wodzie terpenoidy, a działanie takiego ekstraktu będzie skupiać się właśnie na dobroczynnym ich działaniu. Reasumując, ekstrakt działa w bardziej celowy sposób – poprzez wyodrębnienie poszczególnej grupy substancji. Z kolei spożywanie całych owocników przynosi szersze spektrum korzyści, których nie powinniśmy pomijać, aby czerpać pełne korzyści z soplówki. Ekstrakty nie zawierają wielu witamin, białek i błonnika. Ich stosowanie powinno być wsparciem dla spożywanej już soplówki a nie jej zamiennikiem. Dlatego w razie potrzeby polecam zrobić leczniczą nalewkę.
Popularne badania i dowody na działanie lion’s mane
W badaniu przeprowadzonym na podwójnej ślepej próbie podawano uczestnikom 3 razy dziennie po 250 mg tabletce z lion’s mane. Wykazało to wyraźną poprawę funkcji poznawczych i kognitywnych – w tym poprawę pamięci. Badanych podzielono na 2 grupy (A i B) gdzie jedna z nich dostawała placebo. [10]
Przeprowadzano także badania pod kątem depresji i stanów lekowych. Po zakończeniu czterotygodniowego badania wykryto znaczącą poprawę samopoczucia i ogólnego dobrostanu wśród badanych. Okazało się że zawarte w lion’s mane substancje wykazują działania podobne do środków antydepresyjnych. [12]
Pozytywny wpływ na trawienie i układ pokarmowy także został przebadany. Naukowcy skupili się na wpływie soplówki na chorobotwórcze bakterie Helicobacter pylori – znane głównie z wywoływania choroby wrzodowej, zgagi i nadżerek. W badaniu wykazano, że soplówka skutecznie hamuje ich rozwój i namnażanie. [13]
Przypisy:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Hericium_erinaceus
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24266378/
- https://www.youtube.com/watch?v=1fHm30-66Do
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18844328/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23510212/
- https://journal.restorativemedicine.org/index.php/journal/article/view/109
- ^ a b Abdulla MA, et al. Potential activity of aqueous extract of culinary-medicinal Lion’s Mane mushroom, Hericium erinaceus (Bull.: Fr.) Pers. (Aphyllophoromycetideae) in accelerating wound healing in rats. Int J Med Mushrooms. (2011)
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20834180/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24266378/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18844328/
- https://www.researchgate.net/publication/335150912_Improvement_of_cognitive_functions_by_oral_intake_of_Hericium_erinaceus
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24266378/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23557368/