Ogólnie rzecz biorąc, oś jelita-mózg to system komunikacji między mózgiem a milionami bakterii, grzybów i wirusów żyjących w jelitach. Wiele badań wykazało, że skład bakterii jelitowych może mieć głęboki wpływ na zdrowie psychiczne i funkcjonowanie układu nerwowego.

Zdrowa dieta odgrywa znaczącą rolę w kształtowaniu tego mikrobiomu, promując wzrost pożytecznych bakterii i powstrzymując gromadzenie się tych szkodliwych. Odżywianie może również wpływać na jakość komunikacji wzdłuż osi jelito-mózg.

Oś jelito-mózg odnosi się do stałego przepływu informacji między drobnoustrojami jelitowymi a ośrodkowym układem nerwowym. Ta dwukierunkowa komunikacja obejmuje wiele różnych ścieżek i substancji wytwarzanych przez bakterie jelitowe. Jest to wysoce zaawansowana sieć, którą można łatwo zakłócić wieloma różnymi czynnikami, takimi jak czynniki środowiskowe, stres, antybiotyki, przebyte choroby.

Jak działa oś mózgowo-jelitowa?

Nerw błędny

Jelita człowieka zawierają prawie 500 milionów neuronów, które są połączone z mózgiem za pomocą nerwów. Nerw błędny jest jednym z największych nerwów łączących te dwa układy. To połączenie ma wpływ na stany zapalne i skład mikroflory jelit.

Stres a zaburzenia pracy jelit

Stres psychologiczny ma szczególnie szkodliwy wpływ na nerw błędny i wykazano, że bierze udział w rozwoju zaburzeń żołądkowo-jelitowych, takich jak zespół jelita drażliwego i nieswoiste zapalenie jelit.

Na ogół dysbioza i stany zapalne w przewodzie pokarmowym są powiązane z wieloma schorzeniami psychicznymi. Nowe dowody sugerują, że drobnoustroje jelitowe odgrywają kluczową rolę w rozwoju mózgu i przepływie informacji przez układ nerwowy. Słabe zdrowie jelit może przyczynić się do wystąpienia i progresji depresji, lęku, schizofrenii, zaburzeń ze spektrum autyzmu, migreny i padaczki.

Istnieje istotny związek między stanem jelit i ich połączenia z mózgiem, oraz tym, jak podatni jesteśmy na stres. Przewlekły stres może wywołać epizody depresji i lęku. Spekulowano, że ludzie, którzy mają dobrą kondycję jelit, mogą być bardziej odporni na czynniki stresowe niż ci, którzy borykają się z problemami jelitowymi.

Dysbioza

Mikrobiom jelitowy jest kluczową częścią połączenia osi jelita-mózg. Rozwija się jednocześnie z centralnym układem nerwowym i ma silny wpływ na wiele różnych procesów psychicznych. Dowody sugerują, że dysbioza (termin używany do opisania zaburzonego mikrobiomu jelitowego) może odgrywać znaczącą rolę w wielu chorobach psychicznych i neurologicznych. Może mieć wpływ na rozwój chorób, takich jak stwardnienie rozsiane, udar, choroba Alzheimera i choroba Parkinsona.

Pojawiające się dowody sugerują również, że zaburzona oś jelitowo-mózgowa może sprzyjać przybieraniu na wadze poprzez wywoływanie zmian w naszym metabolizmie! Dzieje się tak, ponieważ zmienia się mechanizm kontroli sytości i zachowań żywieniowych.

Substancje wytwarzane przez drobnoustroje jelitowe

Mikrobiota jelitowa wytwarzają wiele substancji chemicznych, które wpływają na funkcjonowanie naszego mózgu i samych jelit. Możemy też wpływać wytwarzanie poprzez odpowiednią dietę, suplementy a także odpowiednie zachowania i nawyki.

Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe

Fermentacja bakteryjna błonnika pokarmowego jest głównym źródłem lotnych kwasów tłuszczowych (LKT) takich jak maślan, propionian i octan. Wykazano, że związki te zapobiegają problemom trawiennym i zmniejszają ryzyko rozwoju otyłości i cukrzycy typu drugiego.

Maślan

Maślan – czyli związki kwasu masłowego, odgrywa kluczową rolę w komunikacji między jelitami a mózgiem. Maślan jest również głównym źródłem paliwa dla komórek wyściełających jelita i ma wiele prozdrowotnych skutków dla układu nerwowego w przewodzie pokarmowym. Poprawa naszych nawyków żywieniowych jest jedną z najważniejszych rzeczy, które możemy zrobić, aby przynosić korzyści naszym drobnoustrojom jelitowym.

Aby naturalnie poprawić zdrowie jelit, staraj się o jak najwięcej różnych pokarmów roślinnych pełnych błonnika i substancji opornych na trawienie na początku układu pokarmowego. A jeżeli to nie wystarczy możesz rozważyć suplementację maślanu.

Czy jelita to drugi mózg?

Jest to bardzo chwytliwe stwierdzenie bo przecież mózg jest tylko jeden, chyba tak?! … Biorąc po uwagę poziom unerwienia, wytwarzanie neuroprzekaźników oraz wpływ na nasz nastrój i podejmowane decyzje (tak, bakterie jelitowe mogą nami sterować!) to stwierdzenie nabiera sensu.

Neuroprzekaźniki

Twoje jelita i mózg komunikują się za pośrednictwem konkretnych substancji chemicznych obecnych zarówno w mózgu jaki i w jelitach. Neuroprzekaźniki syntetyzowane przez mózg biorą udział w regulacji emocji i reakcji typu „walcz lub uciekaj”. Ostatnie badania wykazały, że związki te mogą również odgrywać ważną rolę w jelitach. Neuroprzekaźniki takie jak:

• norepinefryna,
• epinefryna,
• dopamina,
• serotonina

są w stanie regulować i kontrolować nie tylko przepływ krwi, ale także wpływać na ruchy jelit, czy wchłanianie składników odżywczych. Oddziałują też na układ odpornościowy samego przewodu pokarmowego i jego mikrobiom.

Jelita produkują:

90% naszego hormonu szczęścia –  serotoniny,

50% dopaminy, melatoniny  –  hormonu snu oraz  oksytocyny, hormonu “czułości”.

Mikroby jelitowe, neuroprzekaźniki i zaburzenia psychiczne oddziałują na siebie dwukierunkowo, tworząc trójkątny związek. Rozregulowane neuroprzekaźniki mogą przyczyniać się do wystąpienia i progresji chorób zapalnych jelit i stanów neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera i Parkinsona

Psychobiotyki

Psychobiotyki odnoszą się do żywych bakterii, które po spożyciu w odpowiednich ilościach mogą przynosić korzyści zdrowotne w wyniku interakcji z mikrobiotą jelitową poprzez relacje między bakteriami a mózgiem. Psychobiotyki wpływają na centralny układ nerwowy i związane z nim funkcje poprzez pośredniczenie w zachowaniach kontrolowanych przez oś jelitowo-mózgową za pośrednictwem szlaków nerwowych, immunologicznych i metabolicznych. Te interakcje służą poprawie funkcji przewodu pokarmowego. Istnieją doniesienia, że szczepy psychobiotyczne hamują stany zapalne i obniżają poziom kortyzolu, łagodząc w ten sposób objawy lęku i depresji.

Podsumowanie

Ta niezwykła zależność, po zrozumieniu jej mechanizmu, może pomóc nam zrozumieć wiele chorób i dolegliwości, których przyczyn szukalibyśmy zupełnie gdzie indziej. Zdając sobie sprawę że możemy mieć na nią wpływ, czeka nas nowa jakość życia i zdrowia.